Duurzame warmte

Duurzame warmte

Duurzame warmte

Warmte vormt een groot deel van ons energiegebruik. Bijna de helft van alle benodigde energie wordt gebruikt voor ruimteverwarming en proceswarmte in de industrie. De verduurzaming van de warmtevoorziening in woningen, maatschappelijk vastgoed, kantoren en bedrijven is een zeer belangrijk aandachtspunt van het Bio-energiecluster Oost-Nederland.

Elektriciteit kan goed opgewekt worden met duurzame energietechnieken als zonnepanelen, en windturbines. Elektriciteit is eenvoudig te transporteren, dus opwekking kan plaatsvinden daar waar de omstandigheden het gunstigst zijn. Voor warmte ligt dit lastiger. Transport van warmte is duur, dus lokale oplossingen zijn belangrijk.

De verduurzaming van de warmtevoorziening heeft een extra impuls gekregen door het voornemen van de Nederlandse rijksoverheid om de productie van aardgas in Groningen stop te zetten. Bedrijven en gemeenten zijn gevraagd om met plannen te komen hoe zij de overstap naar alternatieve verwarming denken te kunnen realiseren.

Technieken

Voor de verduurzaming van warmte zijn veel mogelijkheden met veel varianten in de opwek en opslag van warmte. De verschillende routes om warmte te leveren, laten zich over het algemeen makkelijk indelen naar de temperatuur waarop de warmte wordt afgenomen.

Is hoge temperatuur nodig, dan zijn de mogelijkheden vaak beperkt tot verbranding. Hiervoor wordt in huizen en industrie nog overwegend aardgas gebruikt. Bijna alle woningen in Naderland hebben een aardgasaansluiting en gasketel. Bij verduurzaming van de warmtebron wordt steeds meer gekeken naar combinaties van duurzame bronnen voor de basislast en pieklast. Een bron als restwarmte of geothermie kan geschikt zijn voor de basislast met aanvullend biogrondstoffen als bio-pellets, houtsnippers, pyrolyse olie of biogas voor het opvangen van de pieklast.  Met deze alternatieven kan aardgas worden vervangen zonder grote aanpassingen in het afgiftesysteem van de warmte.

Is lage temperatuur toereikend voor verwarming, dan kan volstaan worden met restwarmte al dan niet in combinatie met warmtepompen die in steeds meer verschillende varianten beschikbaar komen. Om woningen en bedrijfsruimten geschikt te maken voor lage temperatuurwarmte, is vaak een andere wijze van warmteafgifte nodig. Zo wordt vaak geadviseerd om vloerverwarming toe te passen.

De warmtesystemen kunnen toegepast worden per woning of bedrijf, of in collectief verband (bijvoorbeeld met een warmtenet). Terugdringen van de warmtevraag is in elke situatie gewenst, maar vooral bij lage temperatuur afgifte systemen, is goede isolatie nodig voor het bieden van voldoende leef-comfort.

Gemeenten en corporaties

Vooral voor de professionele vastgoedeigenaren (bijvoorbeeld gemeenten en woningcorporaties) is verduurzaming een complexe afweging. Ten eerste kopen zij vaak in tegen grootverbruikerstarieven. Daardoor zijn naast een paar quick wins, businesscases vaak uitdagend. Ten tweede is er vaak sprake van meerdere belanghebbenden en speelt de economische levensduur van het gebouw mee. In het (maatschappelijk) vastgoed, zijn veel voorkomende vragen: hoe lang wordt het gebouw nog gebruikt? Kan verduurzamen worden gecombineerd met gepland onderhoud? Verdient de investering zichzelf terug? Kan de huurder meebetalen? Wat zijn de opties als aardgas niet meer beschikbaar is? Zijn er mogelijkheden om op een warmtenet aan te sluiten?

De praktijk leert dat de combinatie van gepland onderhoud en verduurzaming altijd nodig is. Vastgoedprofessionals kijken hierbij altijd naar de “total cost of ownership” (TCO). Hierbij wordt op basis van de verwachte exploitatieperiode en de ontwikkeling van de vastgoedwaarde de afweging gemaakt tussen drie opties: (1) isolatie van de schil van het gebouw, (2) installatietechnische oplossingen en (3) duurzame energie (eigen installatie of aansluiting op een (gemeenschappelijk) netwerk). Investeren in de schil vraagt een hoge investering, maar heeft geen of heel weinig onderhouds- en vervangingskosten. De “startinvestering” van installatietechnische en duurzame energie is veel lager, maar daarbij zijn de exploitatie- en vervangingskosten hoger.

Gemeenten zijn druk bezig met het opstellen van warmteplannen. Dit is een plan waarin ze aangeven hoe en wanneer elke wijk wordt verduurzaamd. Een belangrijk en inspirerend document voor gemeenten is te vinden op de RVO website: Samen aan de slag met aardgasvrij.

Ook zeer bruikbaar is de informatie bij het nationaal expertisecentrum: Warmtevoorziening Gebouwde Omgeving

Praktijk andere sectoren

Elke sector kent zijn eigen aanpak. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft informatie hierover bijeengebracht. Deze is terug te vinden op haar website:
Warmtevoorziening Agrarische Omgeving
Warmtevoorziening Industriële Omgeving
Warmtevoorziening Regionale aanpak

Lees ook praktijkverhalen uit de diverse sectoren en de ervaringen van ondernemers met duurzame energie. Verdere informatie:
Wet- en regelgeving warmte
Beleid warmte en koude
Rekenmodellen voor gekozen warmte oplossingen
WKO tool

Warmtepompen

Met een warmtepomp kunnen goed geïsoleerde huizen en gebouwen efficiënt worden verwarmd. Met deze elektrische verwarming wordt jouw klimaatimpact meteen een flink stuk kleiner. De meeste huizen in Nederland hebben nog een cv-ketel en radiatoren. De cv-ketel warmt het water dat naar de radiatoren gaat op tot zo’n 70 à 80 graden. In huizen die niet zo goed geïsoleerd zijn, is die hoge watertemperatuur nodig om het huis op koude dagen warm te krijgen. Maar een goed geïsoleerd huis kun je ook warm krijgen met een watertemperatuur van zo’n 35 tot 55 graden: de temperatuur die een warmtepomp levert. Lees hier meer over de verschillende warmtepompen.

Samenwerking

BEON werkt voor de verduurzaming van de warmtevoorziening samen met het bouwcluster Pioneering. Deze samenwerking is mede mogelijk gemaakt door EFRO OP-Oost programma GO-Duurzaam.