Mestvergisting speelt een belangrijke rol in de energietransitie en landbouwtransitie. In Twente wordt steeds vaker gekeken naar biogas en groengas als energiebron. De Regionale Energie Strategie (RES) Twente ziet hierin kansen, maar hoe sluit dit aan op de ruimtelijke ordening van de gemeenten? Gemeenten spelen een belangrijke rol in de ruimtelijke inpassing van vergistingsinstallaties en moeten hierbij een balans vinden tussen milieu, duurzaamheid en leefbaarheid.
Marloes Nijland is aangesteld door de RES-regio Twente om vaart te brengen in het realisatie van de groengas doelstellingen en schreef deze blog voor ons Platform. Ze werkt nauw samen met Ferdinand Borsje van Cogas.
Beleid in Twentse gemeenten
Elke gemeente binnen de RES Twente hanteert haar eigen beleidskader en randvoorwaarden binnen de omgevingsvisies en omgevingsplannen met betrekking tot mestvergisting. Uit een analyse blijkt het volgende.
In de omgevingsvisies van de veertien Twentse gemeenten wordt mestvergisting op verschillende manieren benoemd. In het algemeen wordt het erkend als een duurzame energiebron en een kans voor de agrarische sector. Sommige gemeenten stimuleren actief de ontwikkeling van mestvergisters en zoeken naar geschikte locaties, terwijl anderen zich beperken tot kleinschalige toepassingen op agrarische bedrijven. Er wordt ook gekeken naar koppelingen met de warmtetransitie en industriële toepassingen. De mate waarin mestvergisting wordt opgenomen in beleidsdocumenten verschilt per gemeente, maar het onderwerp krijgt wel steeds meer aandacht.
Omgevingsplannen bepalen waar mestvergisting is toegestaan. In een aantal gemeenten is mestvergisting toegestaan binnen agrarische bestemmingen, vaak met specifieke voorwaarden rondom landschappelijke inpassing, maximale verwerkingscapaciteit en bouwhoogte. Sommige gemeenten hanteren strikte regels, zoals een omgevingsvergunningplicht of beperkingen op het verwerken van mest van derden. Andere gemeenten hebben mestvergisting uitgesloten in hun bestemmingsplannen of stellen hoge eisen aan milieuaspecten zoals stikstofdepositie en verkeersbelasting. Dit betekent dat er binnen Twente grote verschillen zijn in de ruimtelijke mogelijkheden voor mestvergisting, afhankelijk van lokaal beleid en gebiedskenmerken.
Ruimtelijke uitdagingen
Hoewel mestvergisting veel voordelen heeft, zijn er ook uitdagingen:
- Vergunningen: Hoe versnellen we procedures zonder controle te verliezen?
- Milieu en draagvlak: Hoe beperken we geur, geluid en verkeer en zorgen we voor acceptatie onder omwonenden?
- Regionale samenwerking: Hoe kunnen gemeenten mestvergisting gezamenlijk stimuleren?
- Locatiekeuze: Waar kunnen vergisters het beste worden geplaatst?
Actiepunten
Een aantal actiepunten om mee aan de slag te gaan om de ontwikkeling te versnellen:
- Duidelijk beleid formuleren – Geef expliciet aan waar mestvergisting wenselijk is in omgevingsvisies en -plannen.
- Ruimtelijke regels harmoniseren – Stem regels op elkaar af om de vergunningverlening te versnellen.
- Draagvlak creëren – Betrek agrariërs, omwonenden en energiebedrijven bij het ontwikkelen van plannen.
- Aanwijzen van locaties– Denk aan clustering van grootschalige installaties op logische plekken
Conclusie
Mestvergisting kan een belangrijke bijdrage leveren aan de energie- en landbouwtransitie van Twente, maar vraagt om een zorgvuldige ruimtelijke inpassing. Door helder beleid, samenwerking en slimme ruimtelijke keuzes kan deze duurzame energiebron optimaal worden benut. Een integrale aanpak is daarbij essentieel: mestvergisting is niet alleen een energie vraagstuk, maar moet ook worden gezien als onderdeel van de bredere klimaat- en landbouwdoelstellingen.
