De netwerken van Pioneering en het Bio Energiecluster Oost Nederland werken sinds drie jaar samen in het programma ‘GO Duurzaam’. Doel hiervan is om de deelnemers van beide organisaties te verbinden om de gebouwde omgeving te verduurzamen. Op 16 april waren we voor de derde keer te gast bij Cogas, waar we een middag vol inspiratie boden aan de 60 aanwezigen, met medewerking van experts en regionale stakeholders.

Tijdens het congres stonden de laatste ontwikkelingen rond de verduurzaming van de warmtevraag in de gebouwde omgeving centraal. Er is een grote gezamenlijke opgave waar we samen aan willen en moeten werken om de doelen vanuit de overheid te kunnen behalen. Daarom werden de deelnemers getrakteerd op inspirerende voorbeelden, lessons learned en werd de dialoog gefaciliteerd tussen belanghouders in de energietransitie. Na de opening door Rutger Vrielink, directeur van Pioneering, nam Frans Feil, coördinator van het Bio-energiecluster Oost Nederland het stokje over en nam de zaal  mee in waar het programma Go Duurzaam momenteel actief aan werkt.

Jaap Drooglever, binnen het Ministerie van BKZ verantwoordelijk voor het uitvoeren van de afspraken uit het Klimaatakkoord gerelateerd aan Aardgasvrije wijken, bewoners en participatie, nam de zaal mee in de voortgang van de ‘Proeftuinen aardgasvrije wijken’. Opvallend was de verschillende insteken die wijken hadden genomen. Zowel technisch als organisatorisch. Een worsteling was het wel overal. Waarom moet dit? Waarom wij eerst? En: hoeveel kost het? Dit waren steeds terugkerende vragen. Bij de volgende ronde wordt het belangrijk om naast duurzaamheid ook te kijken naar verbetering van het leefklimaat in de wijk. En de wijken moeten ook in de breedte bestand zijn tegen klimaatveranderingen.

Aansluitend ging de zaal uit elkaar om deel te nemen aan de gekozen kennis- en inspiratiesessies.

Warmteplannen

Pioneering heeft vanuit GO-Duurzaam het traject begeleid waarin is gekeken naar de Warmteplannen voor twee wijken in Hengelo en Enschede. De geleerde lessen uit dit traject werden gedeeld door projectleider Eric Kouters.

 

 

Voor het bepalen van de meest geschikte oplossing voor de vervanging van aardgas heeft Ir. Sanne de Bruin van Adviesbureau DWA voor de wijk Twekkelerveld in Enschede een uitgebreide analyse gemaakt. Tijdens de sessie presenteerde zij o.a. de effecten voor bewoners en samenleving van een aantal duurzame verwarmingsopties. In haar multi-criteria analyse is ook de duurzaamheid meegenomen. De prachtige analyse heeft uiteindelijk geleid tot het kiezen van een voorkeursoplossing voor deze wijk.

Aansluiting bestaande bouw

Grote uitdagingen liggen in het aansluiten van bestaande bouw op warmtenetten. Veel woningen zullen in de toekomst aangesloten moeten worden op warmtenetten. Maar hoe gaat dat in de praktijk? Hoe kan zoveel mogelijk gebruik gemaakt worden van het huidige verwarmingssysteem in het huis? De antwoorden op deze vragen werden gedeeld met ervaringen vanuit de bouwbedrijven, woningcorporaties en warmtebedrijven. Een mooi voorbeeld voor de inzet van duurzame warmte is te zien bij de herontwikkeling van het voormalige ABN Amro gebouw aan de Oldenzaalsestraat in Enschede tot appartementencomplex Bank72.

Voor de warmtevoorziening is gekozen om aan te sluiten op het warmtenet. Boudewijn Koopman, van Koopman Vastgoed, nam de deelnemers mee in de overwegingen voor alle duurzame oplossingen in het gebouw. Ennatuurlijk is nauw betrokken bij dit voorbeeld. Het blijkt elke keer weer een klus om bestaande bouw aan te sluiten. Het punt om warmte in te brengen in woonhuizen ligt vaak op zolder. Daarom wordt een enkele keer zelfs aanvoerleidingen over het dak overwogen! Het is elke keer passen en meten. Met goed communiceren met alle bewoners.

Restwarmte

Het mooiste is als warmtenetten gevoed kunnen worden door restwarmte uit de industrie. Een fraai voorbeeld is de benutting van warmte uit de zoutindustrie voor het warmtenet Hengelo. Ook op andere plekken moet dat mogelijk zijn. Jan Grift van het bureau Blueterra heeft hierop in Overijssel onderzoek gedaan en kon hierover inspirerend vertellen. Hij nam de sprekers mee langs de diverse technieken die mogelijk zijn om warmte terug te winnen. Hij heeft daarbij in Twente nauw samengewerkt met Cogas.

Die heeft een aantal projecten mooi opgepakt om verder te ontwikkelen. Menno van Dijk hecht sterk aan een stap voor step benadering. Het is de kunst om lastige projecten in stukjes te knippen zodat ze beter uitvoerbaar worden. Hij ging daarbij vooral in op het project in Hardenberg.

Groen Gas

Vooral in Noord-Oost Twente ligt een geweldig potentieel voor de productie en aanwending van groen gas. Daarmee zou het gasnet vergroend kunnen worden. Binnen BEON zijn partijen afgelopen jaar bezig geweest met een actieplan om een veel groter aandeel van alle mest om te zetten in duurzame brandstof. Cogas presenteerde hun plannen vol enthousiasme.

BEON deelnemers proberen samen de vergoeding verbeterd te krijgen, verder wordt naarstig gezocht naar integrale systemen van energieopwekking en terugwinning van nutriënten. Hiermee kan de business case sterk verbeteren. Hybride warmtepompen kunnen een betaalbare uitkomst zijn voor verduurzaming van de warmtevoorziening. Belangrijks is dan wel dat er voldoende groen gas is!

Pellets uit snoeihout

In Goor worden door BKGroen sinds kort pellets geproduceerd uit lokaal landschapshout. Deze worden ingezet voor de verwarming van gebouwen. Bij het hoofdkantoor van Cogas staat een ketel opgesteld die wordt gevoed met pellets uit de streek. Tijdens deze sessie werd een bezoek gebracht aan het ketelhuis en werd er een video getoond van de productiefaciliteit. Deelnemers waren blij verrast door de compactheid en gebruiksvriendelijkheid van de installatie. Frank Vos van Cogas vertelde vol enthousiasme over de warmtestations die Cogas voorziet met pelletketels met brandstof uit eigen streek.

Afsluiting

Frans Feil (BEON) en Eric Kouters gaven in een terugblik kort nog even de belangrijkste punten weer. Enkele punten die volgend jaar moeten terugkomen zijn de integrale wijkaanpak, de voortgang van de (bio)gas- en warmtenetten, nieuwe impulsen vanuit overheid en industrie, financiering door nieuwe soorten hypotheek en warmtecertificaten en nieuwe innovaties en combinaties op het gebied van energiebesparing. Aanwezigen keken ook dit jaar weer terug op een boeiende middag.