BEON-deelnemer Eelerwoude gaat samen met Landschap Overijssel onder leiding van Stimuland, pilots realiseren voor klimaatslim landschapsbeheer. Landschapselementen worden hersteld of nieuw aangelegd met in achtneming van de later meervoudige benutting voor grondstoffen, materialen en energie. BTG ondersteunt het team met haar expertise op dit gebied.

Het project is mogelijk gemaakt dankzij steun van het programma Nieuwe Energie Overijssel.

Aanleiding

Aanleiding voor het nieuwe project was het Actieplan Biomassa en landschapsonderhoud in Overijssel dat afgelopen jaar was opgesteld door de werkgroep “klimaatslim” van BEON in samenspraak met stakeholders uit de provincie. Het Actieplan is gepresenteerd en warm ontvangen op de Nieuwe Energiedag Oost-Nederland op 31 oktober 2019. Het Actieplan wil de hoeveelheid houtige biomassa uit landschapsonderhoud verdubbelen door het (a) vergroten van het oogstbare deel (van 65% naar 100%) (b) vergroten van het oppervlak (30% meer landschapselementen), (c) vergroten van de opbrengst (met 20%) en (d) het lokaal benutten van shreds (niet meer exporteren).

Klimaatslim beheer betekent ook dat beschikbare houtstromen zo hoogwaardig mogelijk ingezet gaan worden. Daarmee wordt koolstof zo lang mogelijk vastgehouden. Dit past in het SER-advies dat onlangs is uitgebracht.

Doelstelling

De doelstelling van het project is het vergroten van houtige biomassastromen voor duurzame materialen en lokale duurzame energieproductie, waarbij het gaat om een verhoging van de koolstofvoorraad en ook een vergroting van de biodiversiteit en landschapswaarde. De samenhang van doelstellingen, belangrijkste effecten en activiteiten is weergegeven in onderstaande figuur.

Activiteiten

De belangrijkste activiteiten staan in onderstaande figuur.

Het kennis- en voorbereidingsprogramma is gericht op het verzamelen en delen van kennis die relevant is voor aanleg en klimaatslim beheer van nieuwe landschapselementen. Dit programma bestaat uit het inrichten van een kennisportal met handige links naar relevante digitale kennisbronnen, het verzorgen van ontwerpateliers en het aanleveren van bouwstenen voor klimaatslim landschapsontwerp. Voor ondersteuning van het kennis- en voorbereidingsprogramma zal een analyse worden gemaakt van de aanleg, onderhoud en houtbenutting van bestaande landschapspercelen. Hieruit zullen de ontwerpbouwstenen worden gehaald voor de aanleg van nieuwe percelen. Het programma is gericht op particuliere en publieke landschapspartijen en moet leiden tot een ontwerp voor de pilotprojecten.

Op 2-3 locaties zullen pilots worden gerealiseerd. Deze bestaan uit de aanplant of herinrichting van 4-8 km houtwallen en 4-8 bossages, met een totale omvang van 4-8 ha. Voor elke pilot dient een beplanting-, beheer-, monitoring- en houtbenuttingsplan te worden opgesteld. De plannen dienen gericht te zijn op:

  • Groei koolstofvoorraad
  • Ecologische en landschappelijke waarden
  • Oogstmogelijkheden
  • Hoogwaardige inzet van rondhout en opties voor cascadering (zoveel mogelijk lokaal)
  • Inzet tak- en tophout voor lokale energietoepassingen (idem)

De pilot dient rekening te houden met het Overijssels erfgoedraamwerk van Landschap Overijssel. Afwijking is enkel mogelijk in overleg met het projectteam. Het projectteam kan ook houtwallen of bossages aan het project toevoegen die om andere reden worden aangeplant (bijvoorbeeld rondom zonnevelden). Deze percelen doen niet mee wat aanplant betreft, maar wel wat betreft de andere onderdelen van dit programma.

Het vliegwielprogramma bestaat uit activiteiten die gericht zijn op herhaling van de pilots elders in de provincie. De activiteiten bestaan uit twee workshops en kennisdeling en -ontwikkeling op het gebied van aanleg en beheer van landschapselementen. Hierbij zal aandacht wordt geschonken aan financieringsmechanismen. Vaak is het gebrek aan financiële middelen beperkend voor succesvolle uitrol.

Effecten

Het project moet leiden tot een hogere beschikbaarheid van biomassa uit het Overijsselse landschap, hetgeen betekent:

  • Verduurzaming van energie en materialen
  • Hogere koolstofopslagcapaciteit
  • Meer bruikbare houtige biomassastromen uit eigen provincie
  • Werkgelegenheid bij landschapspartijen, groenbedrijven, bouw- en energiesector
  • Een belangrijke impuls voor het beheer en onderhoud van het landschap in Overijssel
  • Positieve effecten op lokale ecologie, biodiversiteit, kwaliteit van het landschap en als afgeleide toerisme en recreatie

Organisatie

Het project wordt uitgevoerd door een projectteam van clusterdeelnemers en landschapsorganisaties onder verantwoordelijkheid van BEON. Kernpartners provincie en NMO zijn gevraagd om zitting te nemen in een klankbordgroep voor afstemming met activiteiten vanuit hun organisaties.